Егер сіз артық салмақтан зардап шегіп, аз қозғалып, оң қабырға асты аймағында ауырлық сезінсеңіз – бұл бауыр ауруының белгісі болуы мүмкін. Бауыр – адамның ең ірі ішкі органы, ол күн сайын жүздеген маңызды қызмет атқарады: қанды сүзеді, токсиндерді шығарады, өт бөледі, майлардың қорытуына көмектеседі және зат алмасуға қатысады.
Кейде бауыр жасушаларында май жинала бастайды. Егер майдың мөлшері шамадан тыс көбейіп, орган салмағының 5%-нан асып кетсе – дәрігерлер бұл жағдайды бауыр стеатозы немесе бауырдың майлы ауруы деп атайды.
Бұрын бұл ауру әртүрлі атаулармен белгілі болған: «бауырдың майлы ауруы», «майлы бауыр», «бауырдың майлы гепатозы», «бауырдың семіруі». Қазір мамандар неғұрлым дәл термин – стеатоздық бауыр ауруы деген атауды қолданады. Бұл атау бауырда май жиналуына әкелетін себептердің әртүрлі екендігін көрсетеді және пациенттерді қажетсіз стигматизациядан қорғауға көмектеседі.
Бауырда майдың жиналуы әртүрлі себептерге байланысты пайда болуы мүмкін. Негізгі себептері:
• алкогольді шамадан тыс пайдалану;
• артық салмақ және семіздік;
• 2-типті қант диабеті;
• жоғары артериялық қысым;
• холестерин мен триглицерид алмасуының бұзылуы;
• гормоналды өзгерістер (мысалы, поликистозды аналық без синдромы немесе гипотиреоз кезінде);
• кейбір дәрілерді ұзақ қабылдау, мысалы стероидтар.
Кей адамдарда ауру қалыпты салмақта және алкогольді аз мөлшерде тұтынғанда да дамуы мүмкін — мұндай жағдайда метаболикалық бұзылыстар мен тұқым қуалайтын бейімділік маңызды рөл атқарады.
Дәрігерлер стеатозды бауыр ауруының бірнеше түрін ажыратады:
Алкогольдік бауыр ауруы — шамадан тыс алкоголь қолданудың салдарынан дамиды. Спирттің әсерінен бауыр жасушалары зақымданып, уақыт өте келе олардың орны май тінімен және тыртық тінімен (фиброзбен) алмасады.
Алкогольсіз бауыр майлы ауруы — алкогольді көп пайдаланбайтын адамдарда кездеседі. Бауырда майдың жиналуы инсулинге төзімділікпен және метаболикалық синдроммен байланысты.
Ерте кезеңдерінде бауыр стеатозы ешқандай белгі бермеуі мүмкін. Бірақ уақытында мән берілмесе, ол прогресс жасап, келесі асқынуларға әкелуі мүмкін:
Стеатоз – бауыр жасушаларында майдың жиналуы, гепатоциттердің майлы дистрофиясы дамиды.
Стеатогепатит – жиналған май бауырдың қабынуына және жасушалардың зақымдалуына себеп болады.
Фиброз – қабынған аймақтардың орнында тыртық (дәнекер) тіні түзіледі, бауыр тығыздалады.
Бауыр циррозы – тыртықтар бауырдың сау тінінің көп бөлігін алмастырғанда пайда болады.
Бауыр обыры – цирроздың ең ауыр ықтимал асқынуларының бірі.
Мамандардың айтуынша, бауыр обыры бар науқастардың шамамен 90%-ында бұрын цирроз болған. Сондықтан мәселені елемей қоймай, уақытында тексеруден өтіп, емдеуді бастау өте маңызды.
Майлы гепатоздың бастапқы кезеңдері көбіне симптомсыз өтеді. Алайда ауру өршіген сайын келесі белгілер пайда болуы мүмкін:
Осындай белгілер пайда болса, әсіресе артық салмақ немесе қант диабеті бар адамдарда, міндетті түрде дәрігерге қаралып, бауырдың жағдайын тексеру керек.
Гепатологқа немесе гастроэнтерологқа қабылдауға TopDoc дәрігер іздеу сервисі арқылы оңай жазылуға болады.
Бұл ауру көбіне айқын белгілер бермегендіктен, оны көбінесе кездейсоқ − мысалы, жоспарлы қан талдауы кезінде анықтайды. Қан талдауында бауыр ферменттерінің (АЛТ, АСТ) жоғарылауы алғашқы белгі болуы мүмкін.
Диагнозды нақтылау үшін дәрігер келесі тексерулерді тағайындауы мүмкін:
Бауырдың майлы ауруы үшін арнайы «сиқырлы» таблеткалар әлі жоқ. Емдеудің негізгі мақсаты – себептерді жою және бауырға түсетін жүктемені азайту. Негізгі ұсыныстар:
Кей жағдайларда, егер қандай да бір дәрі майдың жиналуына әсер етсе, дәрігер қабылдап жүрген препараттарды өзгертуі немесе түзетуі мүмкін.
Бауырдың өзін-өзі қалпына келтіру қабілеті өте жоғары. Ауру ерте кезеңде анықталса және пациент дәрігердің барлық ұсыныстарын орындаса, бауырдағы майдың жиналуы мен қабыну азайып, зақымданған тіндер белгілі бір деңгейде қайта қалыптасуы мүмкін.
Ең маңыздысы — емді неғұрлым ерте бастау. Ерте басталған ем бауырдың сауығу мүмкіндігін айтарлықтай арттырады.
Ал цирроз немесе бауыр қатерлі ісігі дамыған жағдайда зақымданған тін толық қалпына келмейді, бірақ дұрыс ем мен бақылау аурудың әрі қарай нашарлауын баяулатуға көмектеседі.
Профилактиканың ең тиімді жолы — денсаулыққа пайдалы өмір салтын ұстану:
• салмақты және тамақтануды бақылау;
• алкогольді шамадан тыс пайдаланбау;
• көп қимылдау, физикалық белсенділікті арттыру;
• қант пен холестерин деңгейін қадағалау;
• тұрақты медициналық тексеруден өтіп тұру.
Бауыр соңғы кезеңге дейін ауырмайды, сондықтан профилактика — оның денсаулығын сақтаудың ең дұрыс жолы.
Бауырдың майлы ауруы (стетатоз) — үкім емес, ағзаның көмекті қажет ететінін білдіретін белгі. Егер дер кезінде дәрігерге жүгініп, өмір салтын өзгертсеңіз, бұл дертті бақылауда ұстауға және тіпті кері қайтаруға болады.
Бауырды күтімде ұстаңыз — оның жұмысы тек ас қорытуға ғана емес, жалпы хал-жағдайға, энергия деңгейіне және ұзақ өмір сүруге әсер етеді.
Бауырдың майлы ауруы (стеатоз, майлы гепатоз) гастроэнтеролог немесе гепатолог емдейді.
Бұл мамандар бауыр аурулары, зат алмасу бұзылыстары, өт қабы және ас қорыту жүйесімен байланысты мәселелерді диагностикалау және емдеумен айналысады.
Дәрігер УЗИ, талдаулар тағайындап, аурудың сатысын анықтайды және дұрыс ем жоспарын ұсынады: тамақтану мен өмір салтын түзету, қажет болса дәрілік терапия және динамикалық бақылау.
Ең ыңғайлы тәсіл — TopDoc.kz сервисін пайдалану. Платформада сіз:
1️⃣ маманды стажы, бағасы, қабылдау орны және рейтингі бойынша таңдай аласыз;
2️⃣ нақты пациенттердің пікірлерін оқи аласыз;
3️⃣ дәрігер қандай ауруларды емдейтінін және қандай тексерулер жүргізетінін көре аласыз;
4️⃣ онлайн жазылу, WhatsApp арқылы немесе колл-орталық +7(707)2255009 арқылы қабылдауға тіркеле аласыз.
5️⃣ Егер қай дәрігерге баруды білмесеңіз, TopDoc.kz кеңесшілері сіздің шағымдарыңызды тыңдап, тәжірибелі гастроэнтерологты таңдап береді және сізді ыңғайлы уақытқа жазып қояды.
TopDoc.kz — бауырдың майлануын емдейтін сенімді дәрігерді жылдам және оңай табудың ең жақсы жолы.
Майлы гепатозды (бауыр стеатозы) емдейтін үздік гастроэнтерологтар:
☑️ Ересектер және балалар гастроэнтерологы
☑️ Тәжірибесі: 29 жыл
☑️ 500-ден астам оң пікір
☑️ Онлайн-консультация жүргізеді
☑️ Айдың үздік дәрігері (пациенттердің пікірлері бойынша)
☑️ Асқазан-ішек жолының барлық ауруларын, соның ішінде майлы гепатозды емдейді.
☑️ Пациент пікірлері: Марина Александровнаны кәсібилігі, пациентке мұқият қарауы және онлайн-кеңестердің ыңғайлылығы үшін ерекше бағалайды.
☑️ Гастроэнтеролог
☑️ Тәжірибесі: 48 жыл
☑️ Ересектерді ғана қабылдайды
☑️ Ас қорыту жүйесі ауруларын, соның ішінде бауырдың майлануын емдейді.
☑️ Пікірлер: Пациенттер оның мұқият қарауын, диагнозды қарапайым әрі түсінікті етіп түсіндіретінін атап өтеді. Бұл дәрігерге қайта-қайта келетін, денсаулығын сеніп тапсыратын адамдар көп.
☑️ Балалар және ересектер гастроэнтерологы, паразитолог, УДЗ маманы
☑️ Тәжірибесі: 13 жыл
☑️ Дәлелді медицинаның дәрігері
☑️ 100-ден астам оң пікір
☑️ Асқазан-ішек жолы ауруларын, паразитоздарды емдейді.
☑️ Пікірлер: Пациенттер дәрігердің сезімталдығын, жанашырлығын және қажетсіз талдаулар тағайындамайтынын ерекше атап өтеді.
☑️ Гастроэнтеролог, гепатолог
☑️ Тәжірибесі: 22 жыл
☑️ Ересектерді қабылдайды
☑️ Гастроэнтерология және гепатология бойынша, оның ішінде алкогольсіз бауыр майлы ауруын диагнозымен жұмыс істейді.
☑️ Пікірлер: Пациенттер Светлана Николаевнаны «Құдай берген дәрігер», жоғары кәсіби маман деп атап, басқаларға да ұсынатынын жазады.
☑️ Гастроэнтеролог, гепатолог, инфекционист, паразитолог
☑️ Тәжірибесі: 42 жыл
☑️ Пациенттердің пікірлері бойынша үздік дәрігер
☑️ 200-ден астам оң пікір
☑️ Ас қорыту жүйесі, инфекциялық аурулар және бауыр ауруларын, соның ішінде бауыр стеатозды емдейді.
☑️ Пікірлер: Пациенттер Карима Ташхановнаның бірінші минуттан-ақ сенім ұялататынын, басқа дәрігерлер анықтай алмаған ауруларды дәл диагностикалайтынын және емінен кейін жағдайдың айтарлықтай жақсарғанын айтады.
☑️ Интегративті гастроэнтеролог
☑️ Тәжірибесі: 34 жыл
☑️ Ас қорыту жүйесінің ауруларын интегративті және превентивті тәсілмен емдеу бойынша сарапшы, соның ішінде алкогольсіз бауыр майлы ауруы.
☑️ Пікірлер: Пациенттер Алия Достановнаны бүкіл ағзаны біртұтас жүйе ретінде қарайтын, мәселенің түп себептерін тез табатын мықты маман деп сипаттайды.
