Жатыр миомасы деген не
Жатыр миомасы – репродуктив жастағы әйелдер арасында ең жиі кездесетін гинекологиялық аурулардың бірі, ол қатерсіз ісік болып табылады. “Ісік” сөзі қорқынышты естілгенімен, көп жағдайда миома өмірге қауіп төндірмейді және қатерлі ісікке айналмайды. Бұл аурудың не екенін, неге пайда болатынын және қалай емделетінін түсініп көрейік.
Жатыр миомасы – жатырдың бұлшықет тінінен пайда болатын қатерсіз (яғни қатерлі емес) түзіліс. Дәрігерлер оны лейомиома деп те атайды. Миома жатыр қабырғасының ішінде, оның бетінде немесе тіпті “сыртында” – жатырмен жұқа аяқша арқылы байланысып орналасуы мүмкін.
Миоманың мөлшері әртүрлі болуы мүмкін: тек УДЗ арқылы ғана анықталатын өте кішкентай түйіннен бастап, жатырдың пішіні мен көлемін өзгерте алатын үлкен түзілістерге дейін. Кейде миома әйелді көп жылдар бойы мазаламайды, ал кейде айқын симптомдар береді.
Ең жиі миома 30–45 жас аралығындағы әйелдерде дамиды, бірақ одан ерте де пайда болуы мүмкін. Менопауза басталғаннан кейін ағзадағы оның өсуін ынталандыратын гормондар азайғандықтан, миома әдетте кішірейеді немесе мүлдем жоғалады.
Миоманы жиі жатыр полиптерімен шатастырады, бірақ бұл – мүлдем бөлек түзілістер.
Полиптер – жатырдың шырышты қабығынан өсіп шығатын кішкентай түзілістер, ал миома – бұлшықет тінінен пайда болатын қатерсіз ісік.
Полиптер кейде жүкті болуға кедергі келтіруі мүмкін және кей жағдайларда атипиялық жасушалар болуы ықтимал, сондықтан оларды жиі алып тастауды ұсынады.
Ал миома қатерлі ісікке айналмайды, бірақ жағымсыз белгілер туындатуы мүмкін.
Миоманың түрі оның жатырда орналасуына байланысты анықталады:
• Интрамуралды миома – жатыр қабырғасының ішінде өседі.
• Субмукозды (подслизистая) миома – жатыр қуысында өсіп, қатты қан кетуге әкелуі мүмкін.
• Субсерозды миома – жатырдың сыртқы бетінде дамиды.
Кей жағдайларда миома “аяқшада” орналасуы мүмкін – мұндайда ол жатырмен жіңішке байланысқан түзіліс түрінде “салбырап” тұрады.
Көптеген әйелдерде миома ешқандай белгі бермей, байқалмай өтуі мүмкін. Бірақ егер белгілер пайда болса, олар көбіне мыналар болады:
• етеккірдің өте көп немесе ауыр өтуі;
• іштің төменгі бөлігінде, белде ауырсыну немесе ауырлық сезімі;
• жиі зәр шығару;
• жыныстық қатынас кезінде ауырсыну;
• кіші жамбас аймағында қысым немесе жайсыздық сезімі;
• жүкті болуда мәселелер.
Егер етеккір өте көп болып, анемияға (гемоглобиннің төмендеуіне) әкелсе, міндетті түрде дәрігерге мүмкіндігінше ертерек қаралу керек.
Миоманың нақты пайда болу себебі әлі толық анық емес, бірақ мамандар оның дамуына әсер етуі мүмкін бірнеше факторды атап көрсетеді:
Көп жағдайда дәрігер миоманы қарапайым гинекологиялық тексеру кезінде-ақ күдіктенуі мүмкін — жатыр үлкейіп немесе беті тегіс емес болып сезіледі. Диагнозды нақтылау үшін қосымша зерттеулер тағайындалады:
• Ультрадыбыстық зерттеу (УЗИ) — ең кең таралған және ақпаратты әдіс;
• МРТ — УЗИ жеткіліксіз болған жағдайда миоманың нақты өлшемі мен орналасуын анықтауға көмектеседі;
• Қан талдаулары — гемоглобин деңгейін бағалау және қабынуды жоққа шығару үшін қажет;
• Гистероскопия немесе гистеросонография — жатырдың ішкі бетін тікелей көруге мүмкіндік береді.
Осы зерттеулер дәрігерге жағдайдың қаншалықты күрделі екенін және қандай емдеу тәсілін таңдау керегін анықтауға көмектеседі.
Миоманы емдеу тәсілі оның мөлшеріне, белгілеріне және әйелдің жүктілік жоспарларына байланысты. Кей жағдайда миома ешқандай араласуды қажет етпейді — дәрігердің тұрақты бақылауы жеткілікті.
1. Динамикалық бақылау.
Егер миома кішкентай болып, ешқандай жайсыздық тудырмаса, дәрігер оның өсуін тұрақты УДЗ арқылы бақылап отыруды ұсынады.
2. Дәрі-дәрмекпен емдеу.
Препараттар миоманы толық жоймайды, бірақ оның көлемін азайтып, белгілерін жеңілдетеді:
• гормоналды препараттар (оның ішінде контрацептивтер) — қан кетуді азайту үшін;
• ауырсынуды басатын және қабынуға қарсы дәрілер;
• анемия кезінде темір препараттары;
• эстроген мен прогестеронның бөлінуін уақытша "тоқтататын" арнайы гормоналды дәрілер.
3. Хирургиялық емдеу.
Егер миома үлкен болса немесе қатты симптомдар тудырса, бірнеше операциялық әдіс қолданылады:
• Миомэктомия — миоманы алып тастау, жатыр сақталады. Жүктілік жоспарлайтын әйелдерге қолайлы.
• Эндометрий абляциясы — жатырдың шырышты қабатын алып тастау, қан кетуді тоқтату үшін (одан кейін жүкті болу мүмкіндігі өте төмендейді).
• Жатыр артерияларын эмболизациялау — миоманы қоректендіретін тамырларды жабу арқылы оның кішіреюіне қол жеткізу.
• Гистерэктомия — жатырды толық алып тастау (басқа әдістер көмектеспеген кезде соңғы шара ретінде жасалады).
Көп жағдайда миома қауіпсіз, бірақ қатты қан кетулер кезінде анемия дамуы мүмкін — бұл қанда темірдің азаюы, соның салдарынан әлсіздік, ұйқышылдық, бас айналу пайда болады.
Кейде ірі миома жақын орналасқан ағзаларға — қуыққа немесе ішекке — қысым жасап, жайсыздық туғызуы мүмкін.
Миомасы бар әйелдердің басым бөлігінде жүкті болу және жүктілікті көтеру бойынша қиындықтар болмайды.
Алайда миома жатыр қуысының ішінде орналасса немесе фаллопий түтіктерін жауып тұрса, ол жүктілікке кедергі болуы мүмкін.
Жүктілік кезінде гормондық өзгерістерге байланысты миома кейде ұлғаюы мүмкін, сондықтан гинекологтың бақылауында болу маңызды.
Туу кезінде де кейбір асқынулар болуы ықтимал.
Менопауза басталғаннан кейін, әйел ағзасындағы эстроген деңгейі төмендейді, сол себепті миома әдетте кішірейеді немесе өсуін тоқтатады.
Егер менопауза басталғаннан кейін де миома үлкейе берсе, міндетті түрде тексерілу қажет — бұл басқа аурудың белгісі болуы мүмкін.
Миоманы толықтай алдын алу мүмкін емес, бірақ тәуекелді төмендетуге болады, егер:
• салмақты бақыласаңыз;
• көкөністерді, жемістерді және көк шөптерді жиі тұтынсаңыз;
• қызыл ет пен алкогольді шектесеңіз;
• тұрақты түрде дене белсенділігімен айналыссаңыз.
Бұл қарапайым әдеттер миома қаупін азайтып қана қоймай, жалпы денсаулық жағдайын жақсартуға көмектеседі.
Жатыр миомасы — қатерсіз түзіліс, оның қатерлі ісікке айналу ықтималдығы өте төмен. Көп жағдайда ол симптомсыз өтеді және тек тексеріс кезінде анықталады.
Егер миома ауырсыну, қан кету тудырса немесе жүктілікті жоспарлауға кедергі келтірсе, әйелге көмектесетін тиімді әдістер көп — дәрілік терапиядан бастап заманауи, аз инвазивті операцияларға дейін.
Ең бастысы — дәрігерге баруды кейінге қалдырмау және профилактикалық тексерулерден тұрақты өтіп тұру.
Өз қалаңыздағы гинекологқа немесе диагностикаға жазылуды TopDoc дәрігер іздеу сервисі арқылы жасай аласыз.
Дұрыс гинеколог таңдау — денсаулық, жайлылық және қабылдаудағы сенімділік үшін өте маңызды. Міне, көмектесетін бірнеше дәлелденген қадам:
1. Тәжірибесі мен мамандануына назар аударыңыз
Жақсы дәрігер — тек дипломы бар маман емес, тәжірибесі мол, үздіксіз оқып-жетіліп жүретін кәсіби маман. Дәрігердің жұмыс өтілін, қосымша курстарын, тар бағыттағы мамандануын (мысалы, жүктілік жүргізу, бедеулік, гормондық бұзылыстар) зерттеп көріңіз.
2. Нағыз пациенттердің пікірлерін оқыңыз
Пікірлер дәрігердің қарым-қатынасы, түсіндіру тәсілі, шағымдарға қаншалықты мұқият қарайтыны, артық талдау тағайындай ма — соның бәрін бағалауға көмектеседі.
3. Дәрігердің қай клиникада қабылдайтынын тексеріңіз
Клиника да маңызды рөл атқарады: заманауи жабдықтардың болуы; сол жерде УДЗ, талдау тапсыру мүмкіндігі; орналасуының ыңғайлылығы.
4. Өзіңізге жайлы маманды таңдаңыз
Гинеколог — сенім өте қажет маман. Алғашқы қабылдаудан кейін өзіңізді жайсыз сезінсеңіз немесе күмән туса, басқа дәрігер іздеген дұрыс.
5. Ең ыңғайлы жол — TopDoc.kz арқылы іздеу
Сервисте әртүрлі клиникалардан тексерілген гинекологтар жиналған. Мұнда сіз:
✅ дәрігерлерді тәжірибесі, білімі, рейтингі және бағасы бойынша салыстыра аласыз;
✅ нақты пациенттердің пікірлерін оқи аласыз;
✅ үйге жақын маманды таңдай аласыз;
✅ онлайн немесе WhatsApp арқылы жазыла аласыз;
✅ кеңесші көмегімен өзіңізге лайық дәрігерді және ыңғайлы уақытты таба аласыз.
Біздің байланыс орталығына +7(707)2255009 хабарласыңыз немесе WhatsApp-қа жазыңыз.
